1-Fefleneme%eeb®ee Jeeo-efJeJeeo
De³eesO³esle (ceefMeoerHetJeea cebefoj DemeC³ee) ®³ee ÒeceeCeebJej
Fefleneme%eeb®ee Jeeo-efJeJeeo Peeuee neslee (1990-1991 kesÀ oewjeve)
l³eeefJe<e³eer DeefOekeÀebMe ueeskeÀ peeCele veenerle. DeefOekeÀlej
Fbûepeer mecee®eej-He$es lemes®e mejkeÀejer ìer.Jeer. efvejblej
yeerce@keÀ (yeeyejer ceefMeo De@keÌmeve keÀefceìer) ®³ee yeepetves®e
nesles DeeefCe l³eebveer KeN³ee yeelec³ee meeceev³e ueeskeÀebHe³e¥le
Heesnes®et efou³ee veenerle. l³eeb®³ee yeelec³ee DeHetCe& Demele. pesJne
yeerce@keÀ®ee Hejepe³e mHeä Peeuee, lesJne l³eeb®³ee yeelec³ee ¬eÀceMe:
DebOegkeÀ nesle iesu³ee.
Dr Koenraad Elst, Ayodhya: The Case against the Temple, ISBN
8185990751
Fbûepeer mecee®eej-He$ee®es leelHe³e& Deens Fbûepeer mecee®eej-He$es
lemes®e l³eeb®³ee Yeejleer³e Yee<eebceOeerue DeeJe=l³ee.
mecee®eej-He$eebkeÀ[s yeelec³ee ³esleele keÀesþtve? mecee®eej
SpebmeerkeÀ[tve; GoenjCeeLe& Heer.ìer.Dee³ed., S.HeÀ.Heer., je³eìme&
Fl³eeoer, ceie les osMeer Demeesle Jee HejosMeer, Deens lej l³ee®e
F&meeF&-F¥ûepeer efMe#eCe-HeOoleer®es HeerkeÀ.
YeefJe<³eeleerue Fefleneme%e Demes peeCeleerue keÀer ceefMeoerHetJeea
cebefoj vemeC³ee®ee leke&À, Mew#eefCekeÀ-keÀHeì lemes®e
jepeveerefle-Òesjerle-Hebeef[l³ee®es SkeÀ pJeueble GoenjCe nesles.
Mew#eefCekeÀ mebmLeeefvekeÀ lemes®e ceer[er³ee®³ee MeeqkeÌleÜejs SkeÀ
veJeerve Mew#eefCekeÀ-He$ekeÀejer menYeeJeer le³eej kesÀueer iesueer
nesleer, efpe®³eeJoejs ÒeefmeOo SsefleneefmekeÀ mel³e (keÀHeìJoejs)
Keesìs kesÀues iesues DeeefCe DeMee ueeskeÀeb®³ee ceveeble ne Ye´ce
HemejefJeuee iesuee, pes meceepeele Òeefle<þerle Je ÒeYeeJeMeeueer
nesles, HeCe p³eebvee SsefleneefmekeÀ mel³eeb®es Òel³e#e %eeve veJnles,
HeCe mel³e les mel³e®e Demeles DeeefCe les efvejblej o[Jetve þsJeC³ee®ee
Òe³elve ueHetve jent MekeÀCeej veener keÀejCe veJ³ee efHe{er®es
efJeJoeve meJe& yeeyeeRJej Hegvne mebMeesOeve keÀjleerue.
Dr Koenraad Elst, Ayodhya: The Case against the Temple, ISBN
8185990751
efJe®eej keÀje - 1990-1991 ®eer ieesä Deens ner. yeeyejer meebiee[e
DeÐeeHe He[uee veJnlee. lees He[C³ee®eer HeeUerner Deeueer vemeleer, pej
³ee yegeqOopeerefJe³eeble Lees[er pejer F&ceeveoejer Gjueer Demeleer. ns
meJe&®e mJele:uee Oece&efvejHes#e cnCeleevee LekeÀle veenerle, HeCe
l³eeb®³ee DeMee efvejHes#elesMeer keÀOeer otjot®eener mebyebOe jeefnuee
veJnlee. JeemleJeele les meJe& nesles keÀc³egefvemeì-ceekeÌme&efmemì.
ns keÀc³egefvemì-ceekeÌme&efmemì F&MJeje®es DeeqmlelJe lej ceeveerle
veenerle. l³eeb®³ee ¢äerves F&MJej ner SkeÀ SsefleneefmekeÀ mebkeÀuHevee
Deens, pemes
ue#ceer efueDees ves ceuee efueefnues nesles. les Demes
ceeveleele keÀer YeieJeeve SkeÀ Feflenemee®eer Jemlet Deens DeeefCe ns
ueeskeÀ lees Fefleneme efueefnCeejs Deensle.
pes F&MJej ceeveerle vemeleele, l³eeb®es F&ceeve les keÀmeues? l³eeb®³ee
efJe<e³eer ceeP³ee Ëo³eele, ceeP³ee efJe®eejmejCeerle DeeefCe ceeP³ee
uesKeveerletve keÀMeeÒekeÀej®eer ÞeOoe ®eceketÀ MekeÀCeej?
F&MJejeefJevee ceePes DeeqmlelJe veener DeeefCe p³eeb®³eemeeþer
keÀOeerkeÀeUer F&éej DeeqmLelJeele Demesue HeCe Deepe veener, DeMeer
efJe®eejmejCeer DemeC³eeN³eeb®³ee DeeqmlelJeeuee ceeP³ee ¢äerves cenlJe
les keÀe³e Demet MekesÀue?
2-Ieìvee ¬eÀce
yeeyejer meebiee[e DeÐeeHe He[uee veJnlee
cegeqmuece2
Heg{îeeN³eebveer Demee oeJee kesÀuee neslee keÀer pej Demes efmeOo
kesÀues iesues keÀer l³ee peeieer ceefMeoerHetJeea SkeÀ cebefoj nesles,
lej DeeHeCe leer peeiee eEnotvee osTve ìeketÀ. ³eeJej ®ebêMesKej
mejkeÀejves Demes þjefJeues keÀer ne meieUe efveCe&³e ³ee ieesäerJej
DeeOeejerle Demeuee Heeefnpes keÀer lesLes ceefMeoerHetJeea cebefoj
nesles keÀe³e? ®ebêMesKej mejkeÀej®³ee DeeûenecegUs yeerce@keÀ (yeeyejer
ceefMeo De@keÌmeve keÀefceìer) Je efJeneRHe (efJeée eEnot Heefj<eo) ³ee
ieesäerJej mencele Peeues keÀer DeeHeeHeu³ee He#ee®eer SsefleneefmekeÀ
ÒeceeCes Òemlegle keÀjeJeerle3
DeeefCe l³eeJej efJe®eej efJeefvece³e keÀªve ³ee efveCe&³eeÒele
Heesnes®eeJes keÀer pevceYetceer-ceefMeoerHetJeea lesLes cebefoj nesles.
Dr Koenraad Elst,
Ayodhya: The Case against the Temple,
ISBN 8185990751
O³eeve ÐeeJes keÀer 1990-1991 ceOeerue ner iees<ì Deens. yeeyejer
meebiee[e DeÐeeHe He[uee veJnlee.
Jes meYeer yeercewkeÀ keÀer ®eekeÀjer ceW Les
ÒeesHesÀmej n<e& veeje³eCe, ÒeesHesÀmej yeer.Heer.efmevne,
[e@.Smed.Heer.iegHlee, [e@.yeer.Deejd. ûeesJnj lemes®e Þeer.S.kesÀ
®eì&peer ³eebveer efJeneRHe®es ÒeefleefveefOelJe kesÀues.
[@e.S.Heer.iegHlee efJeeEnHeMeer efJeefOeJele mebueive nesles, lej Flej
ueeskeÀ veJnles. yeerce@keÀ®es ueeskeÀ,
Dee³e.meer.S®ed.Deej.4
Fbef[³eve keÀeweqvmeue Dee@HeÀÀ efnmìe@jerkeÀue efjme®e&) DeLee&le
(Yeejleer³e SsefleneefmekeÀ Keespe Heefj<eo) veJeerr efouueer®es
ÒeesHesÀmej FjHeÀeve nyeeryekeÀ[s iesues, p³eeveer KejesKejer®eerr
Fefleneme%eeb®eerr ìesUer GYeer kesÀueer efpe®es vesle=lJe ÒeesHesÀmej
Deejd.Smed.Mecee&veerr kesÀues.
Dr Koenraad Elst, Ayodhya: The Case against the Temple, ISBN
8185990751
Deueerie{ cegeqmuece efJeéeefJeÐeeue³e, Deueerie{®es ÒeesHesÀmej
FjHeÀeve nyeerye HeÀej otj®ee efJe®eej keÀjerle Demele. l³eebveer mJele:
³ee ìesUer®es vesled=lJe kesÀues veener. ³eeceeies SkeÀ ceesþer
peeCetve-yegpetve DeeKeuesueer ®eeue nesleer.
3-SkeÀ ÒeesHesÀmej, p³eeves efoMee efoueer Heg{erue Ieìveebvee
yesequpe³ece®es [e@.keÀes³eveje@[ Sumì ³eebveer DeeHeu³ee HegmlekeÀele
pesSved³et (peJeenjueeue vesnª efJeéeefJeÐeeue³e) veJeer efouueer®³ee
mJeveeceOev³e Fefleneme%ee®ee GuuesKe Deejd.Smed. Mecee& ³ee veeJeeves®e
kesÀuee. SkeÀ Jesieȳee HegmlekeÀele ceuee l³eeb®es HetCe& veeJe jece
MejCe Mecee& Dee{Uues.
l³eeb®³ee pevcee®³ee JesUer DeeF&yeeHeeves ceesþîee uee[eves l³eebvee
YeieJeeve Þeerjecee®³ee ®ejCeer meceefHe&le keÀjerle l³eeb®es veeJe jece
MejCe þsJeues Demesue. Mecee& kegÀìgbyeele pevceuesues ns yeeuekeÀ
efve:mebosn SkeÀe ®eebieu³ee ye´eïeCe kegÀUe®es JebMepe DemeeJes.
DeeF&yeeHeeves ceesþîee DeeMesves l³eeme F&meeF&-Fbûepeer efMe#eCe
osJeefJeues DemeeJes keÀer p³ee³eesies DeeHeuee Heg$e ceesþe ceeCetme
yevetve JebMee®es veeJe GppJeue keÀjerue. l³ee Heg$eeves JebMee®es veeJe
lej GpeU kesÀues HeCe keÀMeeÒekeÀejs ns Heg{s HeenC³eele ³esF&ue. letle&
³ee®³ee J³eeqkeÌlelJee®ee efJekeÀeme keÀMeeÒekeÀejs Peeuee Demesue
³eeefJe<e³eer Lees[erMeer keÀuHevee kesÀu³eeme legcner mJele:®e
DeeHeu³ee cegueebvee Lees[syengle mecepet MekeÀeue.
एक बार एक ईसाई फ़ादर (पादरी) ने कहा था कि हम अपने स्कूल में तुम्हारे
बच्चों को शायद ईसाई तो न बना पायेंगे,
पर जब वे हमारे स्कूल से शिक्षा
पाकर निकलेंगे तो वे हिंदू भी न रहेंगे। यह एक अकाट्य सत्य है जिसे हम
हिन्दू माता-पिता सहजता से नहीं
समझ पाते।
SkeÀ cesOeeJeer yeeuekeÀ F&meeF& lej yeveues veener, HeCe Þeerjecee®³ee
MejCee (DeeÞe³ee) Heemetvener HeÀej otj Heg{s iesues. pesJne les me®®ee
eEnog®e jeefnues veener, lesJne DeeHeu³ee cegUeHeemetve les keÀeHeues
iesues. F&meeF&ner yevet MekeÀues veener, lej DeeO³eeeqlcekeÀ mlejeJej
eq$eMebketÀÒeceeCes mJele:®e mJele:uee Metv³eele De[keÀeJetve
yemeues 5.
jece MejCee®eer efJeìbyevee nesleer les Metv³e l³eeme peiet osle
veJnles. les efjlesHeCe Yeªve keÀe{Ces l³eeuee DeeJeM³ekeÀ nesles.
Dee³eg<³eele lees leªCe neslee DeeefCe l³ee®es Ûo³e íeleerle [eJ³ee
yeepetme Oe[Oe[le Demes. YeeJeveelcekeÀ keÀue [eJ³ee He#eekeÀ[s DemeCes
ner l³ee®³ee Dee³eg<³eeleueer mJeeYeeefJekeÀ Òeeq¬eÀ³ee nesleer. ner
keÀneCeer kesÀJeU jeceMejCee®eer®e veJns lej legce®³ee kegÀìgbyeele
DeLeJee legce®³ee peJeUHeeme®³ee DeveskeÀ ³egJebkeÀe®eer Deens.
4-Keesìîee Hee³eeJej GYee SkeÀ cenue
ÒeesHesÀmej Deejd.Smed. Mecee& lemes®e l³eeb®³ee KeNg³eeKegN³ee
Fefleneme%eeb®³ee ìesUerves ³ee ieesäer®ee ®eebieuee Òe®eej kesÀuee
keÀer les meJe& mJeleb$e Fefleneme%e nesles. pevemeeceev³ee®³ee ¢äerves
mJeleb$e les pes keÀesCeeJej DeJeuebyetve vemeleele, keÀceerle keÀceer
DeeefLe&keÀ ¢äerves lejer. mJeleb$e J³ekeÌleerkeÀ[tve DeMeer DeeMee
kesÀueer peeT MekeÀles keÀer l³ee®ee ¢eqäkeÀesve mJeleb$e Demesue.
Flejeb®³ee meebieC³eevegmeej mepeefJeuee-meJejuesuee vemesue. ueeskeÀ
Demes®e mecepeleerue keÀer pees pes meebielees les DeeHeu³ee mJele:®³ee
efJe®eejevegmeej®e Demesue pes l³eeves DeeHeu³ee Hejer#eCeeves lemes®e
DevegYeJeeves yeveefJeues Deensle(Deens). ueeskeÀ DeMeer keÀuHevee
keÀjCeej veenerle keÀer lese kesÀJeU SkeÀ veeskeÀj Deens pees
He[Ðeeceeies o[uesu³ee ceeuekeÀe®eer®e Yee<ee yeesuele Deens. l³ee®³ee
HeeþerMeer efJeÞJeefJeÐeeue³eeb®³ee HeoJ³ee lemes®e l³eeb®³ee
DeeOeejeJej Deefpe&le kesÀuesu³ee Deeblejjeä^er³e ceev³elee Deensle.
cnCetve ueeskeÀ DeMeer MebkeÀe IesCeej veenerle keÀer l³ee®es ³eesieoeve
kesÀJeU DeeHeuee þmee GceìefJeC³eeHegjles ce³ee&efole Deens. Heg{s
®eeuetve ner ieesä meceesj Deeueer keÀer les meJe& yeerce@keÀ®³ee
®eekeÀjerle nesles DeeefCe les pes keÀener meebiele nesles les mJeleb$e
ªHeeves veJns lej DeeHeu³ee efveefnle mJeeLe&eves Òesefjle nesTve,
yeerce@keÀkeÀ[tve Hewmee IesTve. Demes lej Deens l³eeb®es ®eefj$e -
Demes ®eefj$e pes Keesìej[sHeCee®³ee Hee³eeJej DeeOeejuesues Deens. ns,
lemes®e Flej yeN³ee®e ieesäer l³eeb®³ee ®eefj$eemebyebOeer DeeHeCeeme
ceenerle nesleele ³egjesefHe³eve Fefleneme%e [e@.keÀesSveje@[
SumìkeÀ[tve, p³eebveer Yeejleele ³esTve DeeefCe ³esLes jentve
kesÀuesu³ee mebMeesOeveeJeªve.
l³ee Òe®eejeceeies o[uesueer iet{ ®eeue
ÒeMve He[lees keÀer l³eebveer DeejbYeeHeemetve peeCetveyegpetve ³ee
Keesìej[sHeCee®ee Òe®eej keÀe kesÀuee? ne KeesìsHeCee ceesþîee
mecee®eejHe$eeb®³ee ceeO³eeceeletve ÒemejefJeC³ee®eer keÀe³e
DeeJeM³ekeÀlee nesleer? ³eeceeies o[uesueer SkeÀ ceesþer mecepetve
Gcepetve DeeKeuesueer ®eeue nesleer. les peeCele nesles keÀer pevelee
DeMee®e ieesäer ue#eele þsJeles p³ee DeejbYeer ceesþceesþîee
Deej[îee-Deesj[îeeves meebefieleu³ee peeleele. DeejbYeer Jee®ekeÀeb®eer
ª®eer Òel³eskeÀ veJ³ee efJe<e³eeble Demeles. keÀeUemeesyele les efJe<e³e
pegves nesle peeleele lemes®e Jee®ekeÀeb®eer ª®eer l³eebHeemetve otj
peeles. l³ee peeieer veJes efJe<e³e Jee®ekeÀebmeeþer DeekeÀ<e&Cee®es
keWÀê yeveleele, DeLeJee ceie yeveefJeues peeleele. ueeskeÀ Demes®e
efJe<e³e ue#eeble þsJeleele pes l³eebveer DeejbYeer
Deej[îee-Deesj[îebeveer SsefkeÀuesues Demeleele. veblej pej keÀesþs
Jele&ceeveHe$ee®³ee Deeleu³ee HeeveeJej SKeeOee íesìîeeMee peeieer,
SKeeos íesìsmes Keb[ve DeLeJee efJejesOe íeHeuee pejer iesuee, lejer ns
DeeJeM³ekeÀ vemeles keÀer l³ee®e Jee®ekeÀeb®eer ¢äer l³eeJej He[sue
p³eebveer HetJeea Deej[îee-Deesj[îeebveer HemejefJeuesues Demel³e Je=Êe
Jee®eues nesles. ³ee JeemleJee®ee YejHetj ueeYe l³eebveer G®eueuee.
peveles®³ee ceveeJej DeMeer íeHe mees[tve efoueer (þmee Gceìtve þsJeuee)
keÀer les meJe& mJeleb$e Fefleneme%e nesles, DeeefCe pes keÀener les
meebiele nesles, les keÀmeu³eener mJeeLee&efJevee nesles, kesÀJeU
mel³eeves Òesefjle nesTve. HeCe ns meJe& les yeerce@keÀkeÀ[tve Hewmes
IesTve keÀjerle nesles, Demel³eeves mel³e PeekeÀC³eemeeþer, DeeefCe
cnCetve l³eebveer yesF&ceeveer®ee DeeÞe³e megjJeeleerHeemetve®e
Iesleuee.
SkeÀ Dev³e ÒeesHesÀmej, p³eebveer yegeqOoyeUeleerue ceesnjs efveJe[ues
Deueerie[ cegeqmuece efJeéeefJeÐeeue³ee®es ÒeesHesÀmej, FjHeÀeve nyeerye
peeCele nesles keÀer mJele: cegeqmuece Demeu³eecegUs l³eeb®³ee mJeleb$e
YeeJevesJej mebMe³e Iesleuee peeT MekeÀlees. l³eebveer
efJekeÀle 6 Iesleues, ceesþîee menpeHeCes, eEnot veeJe OeejCe
keÀjCeeN³ee keÀc³egefvemì-ceekeÌme&efmemìevee pes HetJeeaHeemetve®e
keÀÆj eEnot-efJejesOeer nesles. DeveskeÀ eEnotceO³es SkeÀ efJeMes<e
ÒekeÀej®ede iewjmecepe Dee{Ulees. yengOee les SkeÀ eEnog veeJe ogmeN³ee
eEnot veeJeeHeemetve JesieUs keÀª MekeÀle veenerle. l³eebvee Jeeìles
keÀer p³ee®es veeJe SskeÀC³eeme eEnotmeejKes Deens, lees eEnot®e
Demesue. l³eebvee ³ee®es Yeeve Demele veener keÀer eEnot DemeC³eemeeþer
eEnot osJeer-osJeleebÒele DeemLee lemes®e ÞeOoe DeefveJee³e& Demeles.
les pesJne SKeeÐee eEnotmeejK³ee veeJee®³ee J³ekeÌleerme
eEnot-efJejesOeer keÀeceele iegbleuesueer Heeneleele lesJne DeMeer
l³eeb®eer OeejCee nesles keÀer eEnot®e eEnot®ee meJee&le ceesþe Me$et
Deens. Oece& Heefjl³eeie keÀªve megOoe DeveskeÀ eEnot DeeHeu³ee eEnot
veeJee®ee Heefjl³eeie keÀjerle veenerle. les ceW{je®eer keÀele[er
HeebIeªve, ceW{je®eer®e Yee<ee yeesueC³eele DeeHeues efnle Heenleele.
DeefOekeÀebMe eEnot ³eebvee DeesUKet MekeÀle veenerle, Deewj Jener
jìerjìe ³eer jeie DeueeHeles jnles nQ efkeÀ eEnot ner eEnot keÀe
vegkeÀmeeve keÀj jne
nw
7
les pesJne Mecee& veeJe Jee®eleele lesJne Demes®e mecepeleele keÀer
p³eeDeLeea SkeÀ ye´ecnCe Demes meebiele Deens lesJne Meke̳e Deens keÀer
l³eeb®es cnCeCes Kejs®e Demesue. l³eebvee keÀe³e ceenerle keÀer ne
ye´ecnCee®³ee Jes<eele o[uesuee SkeÀ Ieesj veeeqmlekeÀ
(keÀc³egefvemì-ceekeÌme&efmemì)8 Deens, pees Þeerjece®e
keÀe³e, F&MJeje®³ee DeeqmlelJeeJejmegOoe ÞeOoe þsJeerle veener.
FjHeÀeveves Mecee&me, DeeefCe Mecee&ves DeeHeu³ee ìesUerme ceesþîee
keÀewMeu³eeves efveJe[ues.
5-SkeÀ Demel³e mJele:®es mJele:le Hegjsmes vemeles
DeejbYeeHeemetve®e oesvner He#eeb®³ee DeeHemeeleerue menceleerves Demee
efve½e³e kesÀuee iesuee neslee keÀer efJeeEnHeuee, l³eeb®³ee
ÒeceeCeebJej, yeerce@keÀ efueefKele GÊej osF&ue 10 peevesJeejerHetJeea,
HeCe l³eebveer DeÐeeHe Demes kesÀues veener. l³eeveblej DeeCeKeer oesve
DeeþJe[s iesues nesles. oesvner He#e SkeÀ$e Deeues DeeHeHeu³ee
ÒeceeCeebJej yeesueC³eemeeþer. Deelee lejer keÀceerle keÀceer l³eebveer
Fefleneme%e ÒeesHesÀmej Deejd.Smed. Mecee&veer ³ee yewþkeÀerle cnìues
keÀer l³eebvee Je l³eeb®³ee meeLeeroejebvee, efJeefnbHeJoejs Òemlegle
keÀjC³eele Demeuesu³ee ÒeceeCeeb®es DeO³e³eve keÀjC³eeme JesU®e
efceUeuee veener.
Dr Elst,
Ayodhya: The Case against the Temple,
ISBN 8185990751, p 152
³esLes oesve ieesäer DeJeOeeve osC³eepeesi³ee Deensle. Heefnueer cnCepes
ner ìesueJee-ìesueJeer veerleer?. JesUsJej (10 peevesJeejer) GÊej ve
osCes. l³eeveblej DeeCeKeer JesU IeeueefJeCes. veblej (24
peevesJeejerme) cnCeCes keÀer legcner efouesueer ÒeceeCes Jee®eC³eeme
JesU®e efceUeuee veener FlekesÀ J³emle neslees Deecner. Hejbleg
DeeCeKeerner SkeÀ iees<ì DeefOekeÀ iebYeerj nesleer p³eeJeªve mHeäHeCes
yesF&ceeveer vepejsme ³esles. SskeÀe efle®eer keÀneCeer.
24 peevesJeejerme, p³ee efoJeMeer l³eebveer yewþkeÀerle cnìues keÀer
Deecnebme legcner efouesueer ÒeceeCes HeenC³eemegOoe JesU efceUeuee
veener, l³ee®³ee SkeÀ DeeþJe[îeeHetJeea®e ³ee ÒeesHesÀmej
Deejd.Sme.Mecee&veer DeeHeu³ee 41 Fefleneme%e meeLeeroejeb®³ee
mJee#ejerves SkeÀ JekeÌleJ³e Òeme=le kesÀues nesles, p³ee®ee l³eebveer
ceesþîee Deej[e-Deesj[erves Òe®eej keÀjefJeuee neslee. l³ee meJe&®e
Fefleneme%eebveer l³ee JekeÌleJ³eele Yeejlee®³ee pevelesme Demes
meebefieleues nesles keÀer efveeq½eleªHeeves, DeJeM³e®e, keÀesþsner,
keÀesCelesner ÒeceeCe veener keÀer l³ee efþkeÀeCeer ceefMeoer®³ee
Deieesoj SKeeos jececebefoj nesles. ³ee®e ieesäerJej ÒeesHesÀmej
Deejd.Sme. Mecee&veer jecee®³ee De³eesO³es®ee meebÒeoeef³ekeÀ
Fefleneme DeMeer Fbûepeer Yee<esleerue SkeÀ ueneveMeer HegeqmlekeÀe
cegeqêle keÀjefJeueer nesleer.
Dr Elst,
Ayodhya: The Case against the Temple,
ISBN 8185990751, p 152
Lees[e efJe®eej keÀªve Heene
³esLes ÒeMve He[lees keÀer pej Mecee& lemes®e 41 Fefleneme%eebveer
efJeefnbHeves efouesueer ÒeceeCes Jee®eueer®e veJnleer, lej keÀesCel³ee
DeeOeejeJej Deej[e-Deesj[e keÀªve Òe®eej keÀªve l³eebveer pevelesme
cnìues nesles keÀer efveeq½ele©Heeves, DeJeM³e®e, keÀesþsner,
keÀesCelesner, ÒeceeCe veener keÀer l³ee efþkeÀeCeer ceefMeoerHetJeea
keÀmeuesner jececeboerj nesles. ³ee®e ÒeMvee®ee ogmeje Hewuet Demee
keÀer pej les SJe{îee DeefOekeÀej JeeCeerves cnCet MekeÀle nesles keÀer
efveeq½ele ªHeele, DeJeM³e®e, keÀesþsner, keÀesCelesner, ÒeceeCe veener
keÀer l³ee efþkeÀeeCeer ceefMeoer®³ee Deieesoj SKeeos jece-cebefoj
nesles, lej ceie 24 peevesJeejer®³ee Deieesoj yewþkeÀerle l³eebveer
Demee yeneCee keÀe Òemlegle kesÀuee keÀer Deecner ®e®exmeeþer le³eej
veenerle, keÀejCe legcner efouesueer ÒeceeCes DeepeHe³e¥le Jee®eueer®e
veenerle.
यदि उन्होंने उन प्रमाणों को पढ़ा ही नहीं था,
तो कैसे वे इस निष्कर्ष पर
पहुँचे थे कि निश्चित रूप से,
अवश्य ही,
कहीं भी,
कोई भी,
प्रमाण नहीं
है,
कि उस स्थान पर,
मस्जिद के पहले,
कोई राम-मंदिर भी था?
³ee HewkeÀer keÀesCeles cegUele Keesìs nesles? ns keÀer efveeq½ele
ªHeeves, DeJeM³e®e, keÀesþsner, keÀmeuesner ÒeceeCe veener keÀer l³ee
efþkeÀeCeer ceefMeoerHetJeea SKeeos jececebefoj nesles, DeLeJee ns
JekeÌleJ³e Òeme=le keÀjC³ee®³ee HeÀej®e HetJeea legcner DeO³e³eve
keÀjC³eemeeþer Deecnebme efouesueer ÒeceeCes Deecner Jee®eueer®e
veenerle?
l³eebveer Demes keÀe kesÀues?
les peeCele nesles keÀer peveles®³ee ceveele Iej keÀªve jenerue leer®e
ieesä, peer Deieesoj SkeÀoe ceesþîee Deej[îee-Deesj[erves Òe®eeefjle
kesÀueer iesueer, DeeefCe pevelee leer®e ue#eele þsJeerue. Heg{®³ee
yewþkeÀerle keÀe³e Peeues ner iees<ì peveles®³ee O³eeveerner ³esCeej
veener keÀejCe mecemle ceesþer Je=ÊeHe$es leer íeHeCeej veenerle. ner
peeCetve-yegpetve kesÀuesueer keÀHeìer ³eespevee nesleer.
Heg{erue yewþkeÀ efveeq½ele kesÀueer iesueer Heg{erue efoJeMeer 25
peevesJeejerme. HeCe yeerce@keÀ®es Fefleneme%e Deeues®e veenerle.
l³eebveer vee Demes SKeeos efueefKele ÒeceeCe GHeeqmLele kesÀues, pes
oeKeJeerue keÀer jececebefoj lesLes keÀOeer veJnles®e, vee l³eebveer
keÀmeues efueefKele Keb[ve efoues efJeefnbHe®³ee ÒeceeCeeb®es, vee
l³eebveer GHeueyOe ÒeceeCeebJej meceesje-meceesj yemetve ®e®ee&
kesÀueer. les ³ee meJee¥Heemetve otj®e jeefnues. DeMee ÒekeÀejs Yeejle
mejkeÀej®es Òe³elve (ke=Àleer) J³eLe& iesues, SkeÀ meceeOeeve
MeesOeC³ee®es Je GHeueyOe ÒeceeCeeb®³ee DeeOeejeJej, DeeHemeeleerue
®e®exves ÒeMve mees[efJeC³ee®es.
Dr K Elst,
Ayodhya: The Case against the Temple,
ISBN 8185990751, p 153
legcner Heenele®e Deenele keÀer ne SkeÀ peeCetveyegpetve KesUuesu³ee
®eeueer®ee HeefjCeece Deens. pesJne ÒeceeCeeb®ee cegÎe Heg{s ³eslees,
lesJne ceeies nìCes, l³ee meesyele®e ceesþîee Jele&ceeveHe$eeb®ee
DeeOeej IesTve Keesìs Je=Êe Hemej(Je)Ces p³ee³eesies pevelee Keesìîeeme
Kejs peeCeerue Je lemes®e ceeveerue.
6-Deelee ceesþîee Jele&ceeveHe$eeb®es ®eefj$e Heene
efpeve Hej DeeHe Yejesmee keÀjles nQ, peyeefkeÀ Jes DeeHekeÀes OeesKee
osles jnles nQ DeHeveer pesyeW Yejves kesÀ efueS
[e@.keÀes³eveje[ Sum쮳ee mebMeesOeveeJeªve DeeHeCeeme ue#eele ³esles
keÀer pesJne ueeskeÀmeYesle Demee ÒeMve efJe®eejuee iesuee keÀer
Fefleneme%eeb®³ee Jeeo-efJeJeeoe®ee keÀe³e efvelkeÀ<e& efveIeeuee,
lesJne ÒeesHesÀmej FjHeÀeve nyeerye (Deefueie[ cegeqmuece
efJeÐeeue³ee®es Fefleneme%e) DeeefCe megyeesOe keÀeble mene³e (pes
l³eeJesUer ie=nceb$eer nesles) ³eebveer meebefieleues keÀer
efJenerbHeJeeues HeUtve iesues JeeoefJeJeeoeHeemetve. DeeefCe l³eeb®es
Jele&ceeveHe$eeMeer meesìsueesìs Heene, meJe& ceesþîee
Jele&ceeveHe$eebveer ³ee mebHetCe& Demel³ee®es Keb[ve íeHeC³eemener
vekeÀej efouee.
Dr K Elst,
Ayodhya: The Case against the Temple,
ISBN 8185990751, p 152
pevelesme Keesìîee®eer ceeefnleer osC³eeme Deeueer DeeefCe mel³e oeyetve
ìekeÀues iesues. Demes Deens ®eefj$e DeeHeu³ee meJe& ceesþîee
Jele&ceeveHe$eeb®es. ns ®eefj$e l³ee F&meeF&-Fbûepeer efMe#eCe
HeOoleer®eer osCeieer Deens, pesLes DeeHeCe DeeHeueer cegues
HeeþefJeC³eele ceesþe DeefYeceeve yeeUielees. mecem³eener mecem³es®³ee
ªHeele HeenCes Hegjsmes vemeles, DeeHeCe efle®³ee cegUeHe³e¥le
Heesnes®eC³ee®eer DeeJeM³ekeÀlee Demeles. Deece®³ee Deeieeceer
HegmlekeÀeble Deecner ³ee mecem³es®³ee cegUeHe³e¥le legce®ee ÒeJeeme
Ie[Jet. nUtnUt, SkeÀ-SkeÀ HeeTue ìekeÀerle. DeOece& pesJne Hemejlees
®eesnerkeÀ[s lesJne Ieesj DebOekeÀej nesle Demelees, lesJne
DeeJeM³ekeÀlee Demeles SKeeÐee Depe&gvee®eer, pees DeOecee&®ee veeMe
keÀjerue.
7-Keesìej[îeebvee ueHeefJeC³eemeeþer ®eesjer®eerner SJeb yesF&ceeveer
keÀer DeeJeM³ekeÀlee Demeles
[e@.keÀes³eveje[ Sumì DeeHeCeeme nsner meebieleele keÀer keÀceerle
keÀceer ®eej JesUe efJeefnHe®³ee efJeJoeveebveer yeerce@keÀ®³ee
efJeJoeveebvee ÒeceeCes ueHeefJeleebvee lemes®e ÒeceeCes veä keÀjleevee
HekeÀ[ues. ³ee DeMee mebOeer nesl³ee p³eeJesUer ®eesN³ee HekeÀ[u³ee
iesu³ee. DeMee efkeÀleerlejer ®eesN³ee Peeu³ee Demeleerue p³ee
HekeÀ[u³ee iesu³ee vemeleerue Je p³eeb®eer DeeHeCeebme ceeefnleerner
vemesue. HekeÀ[u³ee iesuesu³ee ®eesN³eeb®es Keb[ve yeerce@keÀ®³ee
efJeJoeveebveer kesÀues veener, vee yeerce@keÀ®³ee efJeJoeveebveer Demee
keÀesCelee DeejesHe efJeefnbHe®³ee efJeJoevee(vee)bJej ueeJeuee.
(meboYe& - [e@. keÀes³eveje[ Sumì, He=.17-18).
³eeJeªve mHe<ì nesles keÀer SkeÀerkeÀ[s efJeefnHe®³ee efJeJoeveebvee
®eesjer®ee DeeÞe³e I³eeJee ueeieuee veener, keÀejCe mel³e l³eeb®³ee
yeepetves nesles, lej ogmejerkeÀ[s yeerce@keÀ®es efJeJoeve JeejbJeej
KeesìsHeCee®ee DeeefCe ®eesjer®ee DeeÞe³e Iesle jeefnues, DeeHeu³ee
Keesìe Hee³ee ueHeJetve þsJeC³eemeeþer. meJe&®e ceesþîee
Jele&ceeveHe$eebveerner ³eebvee YejHetj meeLe efoueer. Les meJe&
efJekeÀues iesues nesles keÀe³e? Dejye osMeeb®es DeHeej Oeve DeeefCe
keÀesCel³ee keÀecee®es nesles? ³eJeveeW keÀer meesnyele ceW jnWies lees
yesF&ceeveer kesÀ efmeJee Deewj ke̳ee meerKeWies?
8-ns Kejs þjues Demeles mLee³eeroªHeeves, lej
De³eesO³ee JeeoefJeJeeoeves eEnotceO³es SkeÀ SsefleneefmekeÀ yeesOe
peeieefJeuee. cnCetve Deelee ner keÀener keÀeUeHegjleer®e yeeye Deens
keÀer (mJele:®e mJele:uee) Oece&-efvejHes#e (cnCeefJeCeeN³ee)
Fefleneme%eebJoejs le³eej kesÀu³ee iesuesu³ee vekeÀueer (Keesìîee)
Feflenemee®es efHeleU GIe[s He[Ceej Deens. l³eeb®eer GHepeerefJekeÀe
lemes®e Òeefleÿe Deelee HeCeeme ueeieueer Deens. jepeveweflekeÀ Je
MeemekeÀer³e mJeeLee&®³ee HeÞveecegUs ³ee Hegª<eebveer DeeefCe
eqðe³eebveer DeveskeÀ Je<e& l³ee ceev³elee, Heos Je efJeMes<e megefJeOee
GHeYeesieu³ee, p³ee l³eeb®³ee ³eesi³eleeb®³ee leguesvesle
DemeeOeejCeªHeeves DeefOekeÀ nesl³ee. l³eeHes#eener JeeF&ì ieesä DeMeer
keÀer l³eebveer DeeHeu³ee jepeveweflekeÀ GÎsMeebmeeþer lemes®e
J³eJemee³eiele mJeeLee&b®³ee GVeleermeeþer Feflenemeele ceesþîee
ÒeceeCeeJej ueyee[îee Je OeeskesÀyeepeer kesÀueer. Deepe HeCeeuee
ueeieueer Deens ³ee Hegª<eeb®eer DeeefCe ³ee eqðe³eeb®eer ve kesÀJeU
GHepeerefJekeÀe DeeefCe Òeefleÿe, lej SkeÀ meeOeejCe ceeveJee®³ee ªHeele
l³eeb®eer DeesUKemegOoe. ³ee®ee mJeerkeÀej keÀjCes keÀefþCe Demeles
keÀer DeeHeCe Demel³ee®³ee DeeOeejeyej peiele Demelees. l³eentvener
DeefOekeÀ keÀefþCe Demeles, ³ee®ee mJeerkeÀej keÀjCes keÀer DeeHeCe
DeeHeu³ee GHepeereJerkesÀ®ee Hee³ee j®euee neslee Keesìîee ieesäeRJej.
Dr N S Rajaram,
A Hindu View of the World - Essays in the intellectual Kshatriya
Tradition,
ISBN 8185990522, pp 91-92
keWÀêele mejkeÀej yeoueues. ns ueeskeÀ Hegvne Deeues.
Dee³ed.meer.S®ed.Deejd. lemes®e
Sved.meer.F&.Deejd.ìer.9
DeMee keWÀêer³e mebmLeebJej ceeb[ þesketÀve yemeues. Hegvne DeebjYe
Peeuee SsefleneefmekeÀ ueyee[eb®³ee HeÀmeJesefiejer®³ee pegv³ee
keÀeUe®ee. Deepe DeeHeu³ee meceepeele yeeweqOokeÀ Yeeceìsefiejer KetHe
Jee{ueer Deens, keÀejCe ³eebvee Gef®ele efMe#ee osC³ee®es ÒeeJeOeeve
F&meeF&-FbûepeerJoejs DeecnebJej ueeou³ee iesuesu³ee DeeOegefvekeÀ
v³ee³eMeeðeele veener.
Lees[e efJe®eej keÀje
pej meceepee®es keÀCe&OeejkeÀ®e yesF&ceeveeb®³ee peeleer®es Demeleerue
lej Òepee keÀMeer GlHeVe nesCeej? pej keÀc³egefvemì-ceekeÌme&efmemì
ÒeeO³eeHekeÀ Je ÒeeO³eeefHekeÀe®e yesFceeveeb®es cegkegÀìceCeer
Demeleerue lej l³eeb®³ee HeeJeueeJej HeeGue þsJetve ®eeueCeejs
efJeÐeeefLe&-efJeÐeeefLe&veer keÀmes yeveleerue?
SkeÀ pJeueble GoenjCe legcnebmeceesj
Deelee l³eeb®³ee HeeJeueebJej HeeTue þsJetve ®eeueCeeN³ee SkeÀe DeeoMe&
efJeÐeeefLe&veer®es GoenjCe Heene. ÒeesHesÀmej cebpejer keÀeìdpet
leguevee keÀjleele Þeerjece®eer efnìuej Je cegmeesefueveerMeer
Manjari Katju,
Vishva Hindu Parishad and Indian Politics,
Orient Longman [Book Review, MV Kamath,
The Free Press Journal,
Mumbai, 30-3-2003, Spectrum p 6]
³ee ÒeyebOeeJej l³eebvee efceUles [e@keÌìj(js)sì®eer GHeeOeer. Oev³e
Deens les efJeéeefJeÐeeue³e, p³eeves efoueer GHeeOeer l³eebvee
[e@keÌìj(js)ì®eer, yeveefJeues l³eebvee ÒeesHesÀmej. l³eebvee
[e@keÌì(js)ì®eer GHeeOeer osCeejs lemes®e l³eebvee ÒeesHesÀmej
yeveefJeCeejs meg×e ³ee®e ÒeeO³eeefHekeÀe Deensle p³eebveer
Keesìej[sHeCee Jeef[ueesHeeefpe&le mebHeÊeer®³ee ªHeele ÒeeHle kesÀuee
Deens DeeefCe KeesìsHeCee Jeeìerle efHeÀjleele. DeMee ÒekeÀejs DeMeeb®es
HeerkeÀ Jee{le peele Deens - SkeÀe efHe{erveblej ogmejer efHe{er le³eej
nesle Demeles. efJe®eej keÀje, keÀe³e nesF&ue legce®³ee cegueeyeeUeb®es,
pes efMekeÀleerue ³eeb®³eekeÀ[tve 1keÀer DeeHeues Þeerjece nesles SkeÀ
éeeHeo, l³ee efnìuej cegmeesefueveermeejKes.
DeeefCe ³ee cebpejer keÀeìdpet Deensle lejer keÀesCe? ³eeb®es Deepeesyee
(Jeef[ueeb®es Je[erue) nesles DeO³e#e, efJeMJe eEnot Heefj<eos®es.
leer®e efJeée eEnot Heefj<eo peer ieefþle Peeueer Þeerjecee®³ee
cebefojemeeþer ue{C³eemeeþer. keÀe³e iegpejues Demesue l³eeb®³eeJej?
l³eebvee Jeeìues Demesue keÀe³e keÀer SkeÀ efoJeme Demeener Gpee[sue
pesJne DeeHeu³ee JebMeele Demes veæcegves GlHeVe nesleerue cnCetve?
oes<e JebMee®ee veener, oes<e efMe#eCee®ee Deens. DeeHeCe HeeþefJelees
DeeHeueer cegues DeMee F&meeF& MeeUebceO³es DeeefCe veblej efouueer®³ee
peJeenjueeue vesnª efJeéeefJeÐeeue³emeejK³ee
keÀc³egefvemì-ceekeÌme&efmemìeb®³ee ie[erJej efMe#eCeemeeþer. F&meeF&
DeeefCe veeeqmlekeÀ keÀc³egefvemì-ceekeÌme&efmemì l³eebvee keÀe³e
efMekeÀJeCeej? ns®e lej efMekeÀefJeleerue pes efMekeÀues Deens DeeHeu³ee
eqÒe³e cebpejer
keÀeìdpetveer.
9-Oece&efvejHesÞeles®es ns Deew[byej
keÀc³egefvemì-ceeke&Àfmemìebvee menpeemenpeer
DeesUKeCes DeJeie[ Demeles. vesnªbveer l³eebvee SkeÀ veJes veeJe efoues
nesles - Oece&efvejHes#e. keÀejCe l³eeb®ee keÀmeuee Oece& veJnlee.
ceesþîee DeefYeceeveeves les cnCele Demele - F&meeF& Deens ceer
efMe#eCeeves, cegmeueceeve Deens ceer ª®eerves, DeeefCe eEnot Deens ceer
ogIe&ìvesves (DeHeIeeleeves). eEnot kegÀUele
pevceCes10 cnCepes SkeÀ DeHeIeele - ogIe&ìvee ceeveerle
Demele (vesnª). ÒeOeeveceb$eer (HebleÒeOeeve) Heoe®eer l³eebvee ceesþer
ueeuemee nesleer. osMee®eer efJeYeeieCeer (HeÀeUCeer) Peeueer lejer
®eeuesue, HeCe Flej keÀesCeer HebleÒeOeeve yeveves cee$e l³eebvee ceev³e
veJnles. DeMee J³ekeÌleer®ee SkeÀcesJe Oece& Demelees meÊee, lemes®e
l³ee meÊesJoejs ÒeeHle nesCeejer ÒeefmeOoer, Oeve lemes®e les
meJe&keÀener p³ee®es les nkeÌkeÀoej vemeleerue.
Oece&efvejHes#eles®³ee Dee[tve ne keÀc³egefvemì-ceeke&Àefmemì
yegeqOopeerJeer eEnot meceepeele ye´ecnCee®eer Òeeflecee ceefueve
keÀjC³ee®³ee GÐeesieele melele Demelees, keÀejCe l³eeme mJele: eEnot
meceepeele ye´ecnCee®³ee mLeeveeJej DeefOekeÀej peceJeeJe³ee®ee neslee.
eEnot meceepeele ye´ecnCe Demele Dev³e JeCee¥®es DeO³eeHekeÀ lemes®e
efoioMe&keÀ cnCetve les®e mLeeve HeìkeÀeefJeC³ee®³ee mHeOexle
Hejes#eªHeeves ns J³eûe Deensle, ns Deepe®es
keÀc³egefvemì-ceekeÌme&efmemì yegeqOopeerJeer lemes®e
keÀc³egefvemì-ceekeÌme&efmemì ÒeeO³eeHekeÀÒeeO³eeefHekeÀe. ns®e keÀejCe
Deens, p³eecegUs l³eebHewkeÀer Òel³eskeÀpeCe l³ee Òe³elveele J³eûe Deens
keÀer keÀesCel³eeÒekeÀejs ye´ecnCee®es mLeeve eEnot meceepeele SkeÀ
DeJeebefíle mLeeve yeveefJeues peeJes.
F&meeF& efceMevejer meWì pesefJe³ejves DeejbYe kesÀuee neslee ³ee
Òeeq¬eÀ³es®ee 16J³ee MelekeÀele (ne efJe<e³e Deece®³ee Flej
HegmlekeÀeble efJemleejeves Deeuee Deens) p³eeJej keÀe³e&Jeener kesÀueer
F&meeF&-Fbûepeer mejkeÀejves lemes®e l³eeb®³ee ke=ÀHeeí$eeKeeueer Jee{le
Demeuesu³ee F&meeF&-efceMevejer MeeUebveer. pesJne les iesues, lesJne
osTve iesues DeeHeueer Deewueeo, vesnª meejKeer. ner Òeeq¬eÀ³ee ceesþîee
OegceOe[eke̳eeves Heg{s Jee{efJeueer 20J³ee MelekeÀele ³ee
keÀc³egefvemì-ceekeÌme&efmemì yegeqOopeerefJe³eebveer.
keÀc³egefvemì-ceekeÌme&efmemì yegeqOopeerJeer cnCelees mJele:®e
mJele:uee Oece&efvejHes#e,HeCe lees lemee vemelees. ne l³ee®ee HeÀkeÌle
cegKeJeìe Demelees. F&MJejeuee lees ceeveerle veener. eEnot ne DeeHeuee
meJee&le ceesþe Me$et lees ceevelees, HeCe mHeä ªHeeves lemes cnCele
keÀOeer veener, ³ee keÀejCeeves DeeHeCe DeesUKet MekeÀle veenerle keÀer
lees Òel³eskeÀ veJ³ee efHe{erme keÀmee eEnot Lees[e HeCe
eEnotefJejesOeer DeefOekeÀ yeveJeerle peele Demelees. pees yevelees lees
mJele:ner peeCele vemelees keÀer Deeleu³ee Deele DeeHeCe nUtnUt
efkeÀleer eEnot-efJejesOeer yevele ®eeueuees Deenesle.
keÀc³egefvemì-ceekeÌme&efmemì yegeqOopeerJeer
nesC³eemeeþer ns DeeJeM³ekeÀ vemeles keÀer keÀc³egefvemì Heeìea®ee
meom³e JneJes. legce®eer efJe®eejmejCeer keÀc³egefvemì DemeeJeer SJe{s®e
Hegjs. ner efJe®eejmejCeer®e legcnebme ÒeLece DeeEnot yeveefJeles
DeeefCe pemepemes ³ee efJe®eej-mejCeer®ee ÒeYeeJe legce®³ee
ceve:HeìueeJej KeesueKeesue He[le peelees, lemelemes legcner
DeefOekeÀeefOekeÀ eEnotefJejesOeer yevele peelee.
10-legcner ue#eCes DeesUKeC³ee®eer Meke̳elee keÀceer®e
legcnebme les keÀc³egefvemìeb®³ee Yee<esle yeesueleevee Dee{UCeej
veenerle. GoenjCeeLe& ’HegbpeerHeleer’ ’meecebleJeeoer’ Fl³eeoer
Meyoeb®ee les melele Òe³eesie keÀjleele. ³eeJeªve Demes ve mecepeeJes
keÀer l³eeb®³ee efJe®eejmejCeerJej keÀc³egefvemì-ceekeÌme&efmePece®ee
ÒeYeeJe vemelees. DeeHeu³ee mebleleerle eEnot osJe-osJeleebÒele
DeefJeMJeeme Jee DeÞeOos®eer YeeJevee Dee{Ules. legcner l³eekeÀ[s
keÀeCee[esUe keÀjlee. legcner Demee efJe®eej keÀjlee Je DeeHeues
meeblJeve keÀjlee keÀer Deepe ner cegues Deensle, GÐee pesJne ceesþs
nesleerue lesJne Dee³eg<³ee®³ee LeeHe[e l³eeb®³eele Oecee&Òele Je
F&MJejeÒele ÞeOoe GlHeVe keÀjleerue.
meJe&®e Oece& F&MJej keÀesCel³ee vee keÀesCel³ee ªHeele ceeveleele. SkeÀ
keÀc³egefvemìceekeÌme& efmemì®e Deens pees F&MJeje®es DeeqmlelJe
ceeveerle veener. DeeHeu³ee (Yeejle osMeele les mJele:me
keÀc³egefvemì-ceekeÌme&efmemì ve cnCelee Oece&efvejHes#e cnCeleele,
keÀejCe ne Meyo SskeÀC³eeme DeefOekeÀ DeeojCeer³e Jeeìlees.
Oece&efvejHes#e cnCeJetve ns ueeskeÀebvee peeCeJet Feq®íleele keÀer les
Oeeefce&keÀ efJe®eejmejCeermeejK³ee mebkegÀef®ele ceveesJe=Êeer®³ee Jej
Deensle.
Deelee l³eeb®es Dee®ejCe DeJeOeeveHetJe&keÀ Heene, p³ee®³eeletve
l³eeb®eer Kejer efJe®eejmejCeer efomet ueeieles. l³eeb®³ee
efJe®eejÒeCeeueerle legcnebme meJe& Oecee¥Òele meceYeeJe keÀOeer®e
Dee{UCeej veener. yengOee yegeqOopeerJeer, keÀueekeÀej, ®eueef®e$e
efveoxMekeÀ, meeefneql³ekeÀ, jepeveerefle%e, ÒeeO³eeHekeÀ Fl³eeoer
Demeu³eecegUs l³eeb®³ee Yee<esle legcnebme meHeÀeF&oejHeCee Dee{Us®e.
HeCe l³eeb®³ee Yee<esJej peeT vekeÀe. l³eeb®es Dee®ejCe Heene DeeefCe
l³eeb®eer efJe®eejmejCeer DeesUKee.
les legce®³ee mebleleeruee De³eesi³e ceeiee&Jej vesle Deensle.
pemeerpeMeer legce®eer cegues ceesþer nesleerue lemeleMeer l³eeb®eer
efJe®eejmejCeer ÒeieuYe nesle peeF&ue. l³eeb®eer ner efJe®eejmejCeerce
Hemejle peeles, ÒeYeeefJele keÀjles Flej ueeskeÀebvee, DeveskeÀ
ceeO³eceebletve, GoenjCeeLe& He$e-Heeq$ekeÀe, ìer.Jner. ceeefuekeÀe,
efmevescee, meeefnl³e, ìer.Jner.Jeelee&ueeHe lemes®e ìer.Jner.Jejerue
®e®ee& Fl³eeoer. cnCetve efJe®eej keÀje keÀer DeeHeCe keÀe³e kesÀues
Heeefnpes.
11-eEnot ye´eïeCee®eer efJeìbyevee
eEnot ye´eïeCeebveer DeeHeu³ee yes[îee lees[tve Hegvne SkeÀoe Gþtve GYes
jeefnues Heeefnpes. ³egJee Jeiee&®ee efMe#ekeÀ Je ceeie&oMe&keÀ yeveues
Heeefnpes. lemes JneJes ueeiesue. eEnot #eeq$e³eeves ³eele meene³³e
kesÀues Heeefnpes. l³eeves les keÀjeJes ueeiesue; pemes Þeerjeceebveer
efJeMJeefce$eebvee kesÀues nesles; p³eecegUs les (ye´eïeCe) Hegvne nesT
MekeÀleerue eEnot mecegoe³ee®es efMe#ekeÀ Je ceeie&oMe&keÀ.
’pej ye´eïeCe vemelee lej ceer meejs eEnot F&meeF& yeveJetve ìekeÀues
Demeles’ Demes efueefnues nesles meWì pesefJe³ejves 16J³ee MelekeÀele
meesmee³eìer Dee@HeÀ peer pemeuee. keÀeU ueesìle iesuee, pesefJe³ej
Heg$eebveer ye´eïeCeebvee yes[îeeble peKe[tve ìekeÀues DeeefCe Heg{s
®eeuetve ce@keÀe@ues-ceguej-vesnª Heg$eebveer ye´eïeCeeb®³ee leeW[eJej
keÀeUs HeÀemeues. ye´eïeCe leeW[ ueHeJetve yemeues.
pesefJe³ejHeg$eebveer eEnot F&meeF& yeveJetve ìekeÀues, lej
vesnªHeg$eebveer eEnot ceekeÌme&efmemì yeveJetve ìekeÀues.Deepe pej
eEnbotvee Hegvne eEnot yeveC³ee®eer F®íe Demesue lej l³eebveer
ye´eïeCeebme ieceeJeuesuee mevceeve Hejle efceUJetve ÐeeJee
ueeiesue.11
eEnot Fefleneme DeeHeCeeme meebielees keÀer #eeq$e³e®e ye´eïeCee®ee
j#ekeÀ Demes. efJemejueele lees Þeerjece? Deepe l³ee #eeq$e³eeves
DeeHeuee #ee$eOece& efveYeeJeuee Heeefnpes. pej #eeq$e³e ®egkeÀuee, lej
ye´eïeCeeves HejMet neleele OeejCe keÀªve Hegvne SkeÀoe HejMegjece
JneJes ueeiesue. ³eeJesUer ne HejMegjece #eeq$e³eeb®ee veJns, lej
pesefJe³ej Heg$eeb®ee lemes®e ce@keÀe@uescetuej-vesnªHeg$eeb®ee mebnej
keÀjerue. cnCetve eEnot-#eeq$e³eebvees! legcnebme Deepe peeies JneJes
ueeiesue, eEnot ce³ee&oeb®es j#eCe keÀjC³eemeeþer, keÀejCe HejMet
G®eueC³eeves ye´eïeCeeb®eer ce³ee&oe veä nesF&ue.